ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΝΩ ΑΣΠΡΟΧΩΡΙΟΥ ( ΑΝΩ ΓΡΑΤΣΑΝΩΝ)

Του Νίκου Κ. Λιόλιου

Μισή ώρα με τα πόδια προς στα Νότια των Μπαουσιών βρίσκεται το Άνω Ασπροχώρι ( Άνω Γρατσανά). Ένα όμορφο χωριό κτισμένο στη δυτική πλαγιά της Ολύτσικας σε έδαφος κατηφορικό που έπαθε πολλές καθιζήσεις. Το 1914 αριθμούσε 260 κατοίκους που ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Λόγω της καθίζησης του εδάφους και την καταστροφή των σπιτιών τους, πολλοί κάτοικοι αυτής της πρώην μεγάλης Κοινότητας, πήγαν σε απόσταση μιας ώρας σε στερεότερο έδαφος και έκαναν έναν συνοικισμό.

Τα παιδιά από το νέο συνοικισμό λόγω της απόστασης δεν μπορούν να φοιτήσουν στο σχολείο του χωριού και αναγκάστηκαν οι γονείς τους να ιδρύσουν ιδιωτικό σχολείο και να προσλάβουν ιδιωτικό δάσκαλο με μειωμένα προσόντα.

Στα Άνω Γρατσανά το έτος 1813 διέθεσε ο Αλής 2.000 γράσια για τη μεταφορά του νερού στο χωριό.

Στο χωριό των Άνω Γρατσανών λειτουργεί το 1914 κοινό δημοτικό σχολείο στο οποίο διδάσκει ο δευτεροβάθμιος υποδιδάσκαλος Ιωάννης Παπαθανασίου, ηλικίας 52 ετών και με 21 χρόνια υπηρεσίας.

Κοινά Δημοτικά Σχολεία λέγονταν τα Σχολεία που ο αριθμός των μαθητών έφθανε τους ογδόντα. Οι μαθητές χωρίζονταν σε τέσσερις τάξεις και σε σχολεία που λειτουργούσαν σε χωριά κάτω των 600 κατοίκων (ΦΕΚ 277/11.8.1892, άρθ. 23)  δίδασκαν υποδιδάσκαλοι, που αυτοδίκαια είχαν αντικαταστήσει τους γραμματοδιδασκάλους.

Το σχολείο το 1914 είχε 26 μαθητές, χωρισμένους σε πέντε τάξεις και όπως αναφέρει ο επιθεωρητής, είναι πολύ καλά καταρτισμένοι.

Πριν την καταστροφή του χωριού υπήρχε μεγαλοπρεπές διδακτήριο που κοσμούσε πράγματι τα Γρατσανά.. Το 1914 χρησιμεύει για διδακτήριο μια καλύβα που την παραχώρησε ο ιδιοκτήτης της μέχρι το τέλος του σχολικού έτους 1914/15.

Επειδή η φτωχή Κοινότητα δεν μπορεί να κτίσει καινούριο διδακτήριο, ο Επιθεωρητής , προτείνει «να επέλθει αρωγή του δημοσίου διά 1.000 δραχμών» και το υπόλοιπον ποσόν προς αποπεράτωσή του να το βάλει η Κοινότητα.

Για έπιπλα και σχολικά σκεύη δεν μπορεί να γίνει λόγος γιατί εκτός από τέσσερα παλιά και σαρακοφαγωμένα θρανία, ένα μαυροπίνακα και ένα χάρτη της «Ελληνικής χερσονήσου» δεν υπάρχει κανένα άλλο όργανο.

Το σχολικό έτος 1919-1920 λειτουργεί στα Άνω Γρατσανά κοινό δημοτικό σχολείο και υπηρετεί ο υποδιδάσκαλος Νικόλαος Μαργαρίτης με απολυτήριο ελληνικού σχολείου ο οποίος έχει χειροτονηθεί ιερέας. Ο δάσκαλος είναι αρκετά φιλόπονος και με μεγάλη αντίληψη.

Το σχολικό έτος 1921-22 είναι γραμμένοι 27 μαθητές από τους οποίους 4 κορίτσια. Στο σχολείο διδάσκει ο ιερέας Νικόλαος Μαργαρίτης. Παρά το ότι το χωριό είναι χωρισμένο σε δυο συνοικισμούς και τα σπίτια είναι διασκορπισμένα ο ιερέας με μεγάλη ευσυνειδησία εκτελεί άριστα και τα δυο του καθήκοντα.

Το κοινοτικό διδακτήριο κατεστράφη από καθίζηση του εδάφους και η Κοινότητα αγόρασε άλλο από ιδιώτη το οποίο αποτελείται από μια στενόχωρη, σκοτεινή, χαμηλή αίθουσα χωρίς πάτωμα κλπ.

Το 1927 έπαθε καθίζηση το Άνω Ασπροχώρι και οι περισσότεροι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό και πήγαν στις Καρυές που βρίσκονται στα Βόρεια των Ιωαννίνων.

Στο μεικτό δημοτικό σχολείο των Άνω Γρατσανών φοιτούν το σχολικό έτος 1926-27, είκοσι επτά μαθητές.

Δάσκαλος είναι ο Νικόλαος Μαργαρίτης, ιερέας εξ αναγνωρίσεως, χωριανός που δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για το κτίσιμο του καινούριου διδακτηρίου. Ένα μέρος του τοίχου έχει γίνει και έχουν φέρει οι κάτοικοι άμμο και ασβέστη για τη συνέχιση των εργασιών.

Το διδακτήριο που στεγάζεται αυτή τη χρονιά το σχολείο είναι ένας μικρός οικίσκος  ανεπαρκής και ακατάλληλος.

Το σχολικό έτος 1956-57 στο μονοτάξιο δημοτικό σχολείο Άνω Ασπροχωρίου έχουν εγγραφεί 17 μαθητές ( 10 αγόρια και 7 κορίτσια). « Οι ολίγοι μαθηταί του σχολείου είναι επιμελείς εις την καθαριότητά των, μάλλον καχεκτικοί την όψιν, πρόθυμοι, ζωηροί, με καλάς συνηθείας και ευγενείς την συμπεριφοράν.» (Βιβλίο Επιθεωρήσεων 1956-57, σελ. 229).

Ως δάσκαλος υπηρετεί στο σχολείο ο Νικόλαος Αλεξίου από τα Πλατάνια, ετών 27, έγγαμος χωρίς τέκνα, πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ιωαννίνων (1951), υπηρετεί στο σχολείο με απόσπαση από το 1/τάξιο δημοτικό σχολείο Αυλακίου της περιφέρειας Αγρινίου και έχει τον 7^ο βαθμό ( Γραμματέας Α΄ τάξεως).

Το διδακτήριο είναι καινούριο και τελείωσε με την οικονομική βοήθεια και την προσωπική εργασία των κατοίκων ως και με τις 20.000 δραχμές που χορηγήθηκαν από τις πιστώσεις των παραμεθορίων περιοχών. Μένει ακόμη να γίνει ένα μέρος της σκεπής και τα επιχρίσματα. Για τις εργασίες αυτές θα πάρουν 5.000 δραχμές από τις Δημόσιες Επενδύσεις. Το διδακτήριο αποτελείται από μια αίθουσα και ένα γραφείο.

Το σχολείο διαθέτει 10 δίεδρα θρανία, 2 πίνακες, 2 καθίσματα, μια χύτρα συσσιτίου και 4 μικροί γεωγραφικοί χάρτες.

Δεν υπάρχει κανένα βιβλίο για τη σχολική βιβλιοθήκη.

Για σχολικό κήπο υπάρχει μια έκταση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αλλά θέλει περίφραξη πρώτα.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΤΩ ΑΣΠΡΟΧΩΡΙΟΥ (ΚΑΤΩ ΓΡΑΤΣΑΝΩΝ)

                                                                                                                      Του Νίκου Κ. Λιόλιου

Το Κάτω Ασπροχώρι βρίσκεται κτισμένο στην ακροποταμιά πιο πάνω από την Τύρια.

Στο προαύλιο της εκκλησίας της Αγίας Αικατερίνης και σε μαρμάρινο τάφο υπάρχει επιτύμβια επιγραφή που γράφει « ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΙΩΑΝΝΟΥ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ 1861-1959»

Στα Κάτω Γρατσανά το σχολικό έτος 1921-22 είναι εγγεγραμμένοι 20 μαθητές.

Το σχολείο ήταν κλειστό μέχρι το τέλος Μαρτίου του 1922. Από την πρώτη Απριλίου 1922 ανάλαβε υπηρεσία η προσωρινή υποδιδασκάλισσα Αθηνά Δανέλη, απόφοιτος ελληνικού σχολείου που διορίστηκε σε αναπλήρωση του παραιτηθέντος μόνιμου δασκάλου Χριστ. Ζώτου.

Ως διδακτήριο χρησιμοποιείται μια ιδιωτική οικία  με μια αίθουσα σκοτεινή χωρίς οροφή, μέσα στην οποία παραμένει και η δασκάλα και σε διπλανό δωμάτιο μένει και η οικογένεια του ιδιοκτήτη που αποτελείται από πέντε άτομα.

Το σχολικό έτος 1922-23 δεν λειτούργησε το δημοτικό σχολείο Γρατσανών γιατί η προσωρινή δασκάλα που τοποθετήθηκε δεν βρήκε συμφέρουσα τη θέση και αφού δίδαξε λίγες εβδομάδες, έφυγε. Ανέλαβε μετά ένας μόνιμος δάσκαλος από την 1^η Νοεμβρίου ύστερα από πολυετή απουσία στο στρατό.

Διδακτήριο δεν υπάρχει αυτό το έτος και χρησιμοποιείται το δωμάτιο του δασκάλου για αίθουσα. Θρανία δεν υπάρχουν. Το μόνο έπιπλο είναι ένας μαυροπίνακας, που αν έλειπε κι αυτός δε θα πίστευε κανείς ότι βρίσκεται σε σχολείο. Ο δάσκαλος είναι απόφοιτος της Ιερατικής Σχολής της Νήσου.

Το σχολικό έτος 1922-1923 το δημοτικό σχολείο των Κάτω Γρατσανών έχει 19 μαθητές (Α΄=14, Β΄=3, Γ΄= 2 ). Η πρώτη τάξη είναι χωρισμένη σε τρία τμήματα και το κατώτερο παραμένει χωρίς εργασία. Αυτή τη χρονιά από τους 14 μαθητές της Α΄, μόνο οι 4 προετοιμάζονται για τη Β΄τάξη.

Στις 10 Νοέμβρη του 1923 που πέρασε ο Επιθεωρητής από το σχολείο των Κάτω Γρατσανών το βρήκε κλειστό. Ο ιδιοκτήτης του δωματίου, που χρησίμευε μέχρι πριν λίγες μέρες για αίθουσα διδασκαλίας αρνείτο να το παραχωρήσει πλέον γιατί το είχε απόλυτη ανάγκη να αποθηκεύσει τα προϊόντα του που είχε μαζέψει από τα χωράφια του.

Όλοι οι μαθητές με το δάσκαλο και αρκετοί από τους κατοίκους μπάζωναν εκείνη τη μέρα το νεοαναγειρόμενο διδακτήριο και συγχρόνως μερικοί τεχνίτες επισκεύαζαν τη στέγη και οι γυναίκες του χωριού μετέφεραν την πλάκα ζαλικωμένες. Όλοι βιάζονταν να τελειώσουν γιατί είχαν το φόβο μήπως αποσπασθεί ο δάσκαλος επειδή δεν υπήρχε αίθουσα.

Το σχολικό έτος 1926-27 είναι εγγεγραμμένοι στο μεικτό δημοτικό σχολείο των Κάτω Γρατσανών 40 μαθητές και οι περισσότεροι έρχονται στο σχολείο από πολύ μακριά περνώντας χείμαρρους και δύσβατες περιοχές.

 

 Το διδακτήριο είναι καινούριο και το κατασκεύασαν οι ίδιοι οι κάτοικοι.

Ο δάσκαλος Κωνσταντίνος Κίσκας είναι ακόλουθος, πτυχιούχος του μονοταξίου Διδασκαλείου Ιωαννίνων, ετών 38 και με έντεκα χρόνια υπηρεσία, άγαμος.

Το σχολείο διαθέτει λίγους γεωγραφικούς χάρτες και τίποτε άλλο. Στερείται ακόμη και θρανίων γι’ αυτό χορηγήθηκαν από το Κράτος 5.000 δραχμές για την αγορά δέκα δίεδρων θρανίων αλλά ακόμη δεν τα πήραν.

Σχολικός κήπος και σχολική βιβλιοθήκη δεν υπάρχουν.

Το σχολικό έτος 1956-57 φοιτούν στο μονοτάξιο δημοτικό σχολείο Κάτω Ασπροχωρίου 40 μαθητές (20 αγόρια , 20 κορίτσια).

Δάσκαλος είναι ο Αριστοτέλης Τζώρτζης από το Γρεβενίτι, ετών 37, έγγαμος με ένα τέκνο, πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ιωαννίνων (1940) και με βαθμό 5^ο (Τμηματάρχης Β΄ τάξεως).

Ως διδακτήριο χρησιμοποιείται  ένα παλιό δημόσιο κτίριο από μια αίθουσα κι ένα γραφείο-κατοικία για το δάσκαλο «δίδει όψιν καλύβης και ουδόλως ανταποκρίνεται εις χώρον και φωτισμόν προς τας ανάγκας των μαθητών.» (Βιβλίο Επιθεωρήσεων 1956-57, σελ.226). Οι τοίχοι δεν φαίνονται στερεοί και συγκρατούνται μόνο και μόνο επειδή είναι χαμηλό. Οι κάτοικοι είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν προσωπική εργασία για να γίνει καινούριο διδακτήριο αλλά έχουν ανάγκη και από την κρατική βοήθεια.

Το σχολείο έχει 18 δίεδρα θρανία, 2 πίνακες, ένα τραπέζι, 2 καθίσματα, θερμάστρα, σχολικό φαρμακείο, αριθμητήριο, υδρόγειο σφαίρα, σημαία, γεωμετρικά σώματα και 8 διάφορους χάρτες.

Σχολική βιβλιοθήκη δεν υπάρχει.

Ως σχολικός κήπος χρησιμοποιείται μια γωνία της αυλής από 50 τ.μ. και φυτεύτηκαν λίγα λουλούδια και λάχανα.

 Από το"Βιβλίο Καταχωρήσεων Συμφωνητικών Δασκάλων Μητροπολιτικής Επαρχίας Ιωαννίνων 1891-1904" πληροφορούμαστε ότι οι παρακάτω δάσκαλοι που καταγόταν από το Ασπροχώρι υπηρέτησαν και στο Δημοτικό Σχολείο Τσεριτσάνων. Τούμπουρος Ιωαν. Αλεξίου (1879-1880), Ζαΐμης  Αθανάσιος (1909), Κάλλος Ιωάννης (1910-1911), Μαργαρίτης Νικόλαος (1918).